ANIMO MAGAZINE CZYTAJ

 

Mały cud

Z Nelą Dušovą, twórczynią Teátro Neline, rozmawiają Dominika Rusiecka i Marcelina Widz z ANIMO Magazine.

ANIMO MAGAZINE: O swoich spektaklach mówisz, że służą „zabawianiu dusz dzieci”. Czym jest dla Ciebie relacja, jaka podczas pokazów łączy Cię z młodym widzem?

NELA DUŠOVÁ: Relację między aktorem a publicznością buduję na podstawie zainteresowania i chęci wciągnięcia się w historię. Widzieć, słuchać, angażować się i akceptować przesłanie spektaklu – te wszystkie elementy są dla mnie kluczowe. Moje produkcje są zbudowane na funkcjonalnej, zdrowej interaktywności. Staram się nie tylko angażować publiczność, ale także prowokować jej zaangażowanie, wzbudzać kreatywność, współczucie, wytwarzać spójność. Interaktywny spektakl ma charakter empiryczny, co oznacza, że publiczność staje się aktywnymi uczestnikami dzieła sztuki, a nie tylko biernymi obserwatorami. Interaktywność, która powstaje podczas występu między mną a publicznością, jest relacją, która określa dynamikę występu i bez wątpienia jest rodzajem bezpośredniej komunikacji artystycznej.

A.M.: Czy z perspektywy czasu dostrzegasz zmiany, jakie zaszły wśród najmłodszych widzów? Jakie potrzeby ma dziś taka publiczność?

N.D.: Tak, dostrzegam zmiany i ubolewam nad nimi. Coraz częściej okazuje się, że dzisiejszy dziecięcy widz jest pasywny i emocjonalnie jałowy. Dlatego trudno jest znaleźć temat, który by do niego przemówił. To tak, jakby dzieci straciły swoją naturalność i chęć bawienia się w zdrowy sposób. Klasyczne bajki są nieciekawe, nudne, mało w nich akcji. Obserwując dzisiejszą dziecięcą publiczność, czuję potrzebę dotarcia do nich z bardziej ambitnymi tematami. Tematami społecznie istotnymi, takimi jak: inność, zastraszanie, równowaga emocjonalna, zrozumienie i pomoc słabszym. Są to zagadnienia, które rezonują z dziećmi, są obecne w ich rodzinach i szkołach. Ponieważ wszystko wokół nas się zmienia, muszę reagować na nowe sytuacje. Czekają mnie nowe wyzwania, które muszę zrozumieć i przetworzyć. A lubię rozpoczynać nowe procesy twórcze z czystą głową. Jestem otwarta na nowe rzeczy, nowe tematy, nowy zespół… Staram się znaleźć specyficzny język artystyczny dla każdego projektu. Taką formę, która najlepiej go opisuje.

A.M.: Prowadzisz także warsztaty rozwijające kreatywność sceniczną. Pamiętam, że na tych, w których brałam udział, tworzyliśmy etiudy oparte na „Czterech pór roku” Antonio Vivaldiego. Jesteśmy ciekawe, czego uczysz się od warsztatowiczów – chodzi przecież o przepływ doświadczeń i wzajemność w relacji, jaka rodzi się wtedy na scenie, prawda?

N.D.: Możliwość prowadzenia warsztatów teatralnych jest dla mnie zawsze wielkim wyzwaniem, które na koniec zamienia się w radość. Radość z energii, która nas otacza i ładuje. To wzajemne obdarowywanie się. Jeśli moje warsztaty przynoszą uczestnikom coś ciekawego, coś, co ich angażuje i ekscytuje, popycha do dalszych poszukiwań i doświadczeń, to jest to dla mnie mały cud.

A.M.: Jak działa taki rodzinny biznes jak Wasz? Pracuje się lepiej czy wręcz przeciwnie, jest trudniej?

N.D.: Teátro Neline współpracuje z wieloma artystami, ale moim najbliższym współpracownikiem jest mój mąż Miroslav. Jest on scenografem i technologiem performance, a jednocześnie słuchaczem i selekcjonerem moich pomysłów. Jest również świetnym krytykiem! Stoi przy narodzinach spektaklu od pomysłu aż do jego realizacji. Nie zawsze jest to zgrany i bezbolesny proces. Mój syn Samuel zajmuje się technicznymi potrzebami teatru, dokumentowaniem przedstawień, robieniem zdjęć, nagrywaniem przedstawień, edycją i montażem. Ma naturalny talent do projektowania oświetlenia. Wspaniale jest mieć wokół siebie ludzi, którzy są po tej samej stronie i na których mogę polegać.

A.M.: Teátro Neline obchodzi w tym roku 31-lecie istnienia. Czego uczy Cię scena, na której występujesz od trzydziestu jeden lat?

N.D.: Dla mnie stanie na scenie jest nagrodą za ciężką pracę. Zawsze czuję się bardzo pokorna i odpowiedzialna za to, co mówię, co wnoszę na scenę. Dostrzegam widzów, którzy przychodzą do teatru pomimo wszystkich problemów społeczno-ekonomicznych. Jestem niezmiernie wdzięczna za ich wsparcie i życzliwość.

A.M.: Gracie niemal w całej Europie, bardzo często w Polsce, jesteście też stałymi gośćmi ANIMO. Z jakimi wyzwaniami mierzysz się podczas takich wielokulturowych spotkań? Co oznacza dla Ciebie międzynarodowość?

N.D.: Od wielu lat uwielbiam uczestniczyć w Międzynarodowym Festiwalu ANIMO i co roku z niecierpliwością czekam na nieoczekiwane spotkania i doświadczenia artystyczne. Międzynarodowość tego festiwalu daje mi nowe perspektywy. Jest pomostem między różnymi kulturami, czasami i doświadczeniami. Spotkania z artystami z różnych części świata pomagają mi wyjść poza moje własne doświadczenia i dają możliwość spojrzenia na świat oczami innych. To dar, który pozwala nam lepiej zrozumieć siebie i świat, w którym żyjemy. Sztuka jest uniwersalnym językiem, który może przekraczać granice i łączyć ludzi na całym świecie. Jest środkiem do wyrażania emocji, myśli i opinii.

Small miracle

Dominika Rusiecka and Marcelina Widz of ANIMO Magazine interview Nela Dušová, the creator of Teátro Neline.

ANIMO MAGAZINE: You say that your performances aim to “entertain the souls of children.” What is this connection you have with young audiences for you?

NELA DUŠOVÁ: I build this connection between the actor and the audience on the basis of interest and willingness to be drawn into the story. Watching, listening, engaging and accepting the message of the performance – these elements are crucial for me. My productions are built on functional and sane interactivity. I strive not only to engage the audience myself but also to provoke their involvement, to inspire creativity, compassion, and to produce cohesion. An interactive performance is empirical, which means that the viewers become active participants in the artwork, and not just passive observers. The interactivity that arises during a performance between me and the audience is a relationship which describes the dynamics of the performance, and without a doubt, is a mode of direct artistic communication.

A.M.: In retrospect, do you see the changes that have taken place among the youngest viewers? What does such an audience need today?

N.D.: Yes, I do notice some changes, and I deplore them. It is becoming increasingly apparent that, nowadays, the viewers are more passive and emotionally barren. Hence, it is difficult to find a theme that would appeal to them. It seems as if children have lost their naturalness and desire to play healthily. Classic fairytales are dull, boring, with little action in them. I feel the need to reach out to them with more ambitious topics. Socially relevant topics such as alterity, bullying, emotional balance, understanding and helping the vulnerable. These are issues that resonate with children and are present in schools and families. As everything around us is changing, I have to react to these new situations. New challenges which I have to understand and process await me. And I like to start new creative processes with a clear mind. I’m open to new things, new themes, new team… I try to find a unique artistic language for each project. Such a form that would describe it best.

A.M.: You also run workshops to develop stage creativity. I remember that at the ones I took part in, we created études based on “Four Seasons” by Antonio Vivaldi. We're curious to know what you learn from the workshop participants - after all, it's all about the flow of experience and reciprocity in the relationship that is then born on stage, isn't it?

N.D.: The opportunity to run theatre workshops is always a great challenge for me, which at the end turns into joy. Joy from the energy that surrounds and recharges us. This mutual bestowing. If my workshops can bring something interesting, something that will engage the audience and excite them, push them to explore and experience further, it is a small miracle to me.

A.M.: How does a family business, like yours, work? Does it make work better or, on the contrary, is it more difficult?

N.D.: Teátro Neline works with many artists, but the closest collaborator of mine is my husband, Miroslav. He is a stage designer and performance technician, but also a listener and selector of my ideas. He is also a great critic! He is with me during the birth of the performance, from an idea to its realisation. It is not always a painless and harmonious process. My son, Samuel, is responsible for the technical needs of the theatre, documenting performances, taking pictures, recording performances, editing and montage. He has a natural talent for lighting design. It is wonderful to have people around me who are on the same page and whom I can always rely on.

A.M.: Teátro Neline is celebrating its 31st anniversary this year. What does the stage you have been performing on for thirty-one years teach you?

N.D.: For me, to me able to perform is a reward for hard work. I always feel very humble and responsible for what I say and bring onto the stage. I notice the viewers who come to the theatre despite all of their socio-economic issues, and I am immensely grateful for their support and kindness.

A.M.: You play almost all over Europe, very often in Poland, and you are regular guests at ANIMO. What challenges do you face during such multicultural meetings? What does internationality mean to you?

N.D.: I love attending ANIMO, and I have been for years. Each year, I eagerly look forward to unexpected meetings and artistic experiences. The internationality of this festival gives me new perspectives. It is a bridge between different cultures, times and backgrounds. Meetings with artists from all around the world help me to go beyond my own experiences and give me the opportunity to see the world through the eyes of others. It is a gift that guides us to better understand ourselves and the world we live in. Art is a universal language that goes beyond the boundaries and connects people all over the world. It is a medium for expressing emotions, thoughts and opinions.